Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemi Oleckiej LOT Olecko Mazury

Warto zobaczyć…
Ciekawe miejsca na Podlasiu

Trasa: Olecko-Augustów-Krasnybór-Stara Kamienna-Dąbrowa Białostocka-Różanystok-Sokółka-Bohoniki-Palestyna-Malawicze Górne-Szymaki-Totcze-Kuźnica-Saczkowce-Nowy Dwór-Dąbrowa Biaostocka-Lipsk-Augustów-Olecko.

Krasnybór. Znajdują się tutaj dwa zabytkowe kościoły, z których jeden pochodzi z końca XVI wieku. Budowla tego kościoła - obecnie kościół pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny - jest najstarszym obiektem sakralnym na Suwalszczyźnie. Stylem nawiązuje do średniowiecznego budownictwa prawosławnego. Najcenniejszym elementem wyposażenia kościoła jest słynący łaskami olejny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem.
Obraz nieznanego autora z XVII w. pokryty jest koszulką z blachy mosiężnej, srebrzonej i złoconej. Kilkakrotnie go przemalowywano, więc niewiele przypomina oryginał. Niektórzy modlący się przy nim doznawali łask i cudownych uzdrowień. Świadczą o tym składane w podzięce wota – zawieszono je na 15. sznurach; część najcenniejszych klejnotów zamieszczono bezpośrednio na obrazie, inne przeniesiono do ołtarzy bocznych. 8.09.2001 r. odbyła się uroczysta koronacja tego cudownego wizerunku przez Jana Pawła II podczas jego wizyty w Ełku. Interesujące zabytki można także znaleźć na cmentarzu. Są to nagrobki - odlewy z Huty Sztabińskiej. Kilka z nich wystawiono jako nagrobki emerytom Instytucji Rolniczo-Przemysłowej Sztabin. Najokazalszy ma formę neogotyckiej kapliczki, poświęconej Wiktorii Wierzbickiej-Rymaszewskiej, wykonany własnoręcznie przez hrabiego Karola Brzostowskiego (1796-1854).
Na cmentarzu znajduje się także pomnik kryjący groby żołnierzy Powstania Styczniowego – przywiezionych do Krasnegoboru po zwycięskiej bitwie w Puszczy Augustowskiej w kwietniu 1863 r. Na czworokątnym cokole ustanowiony jest orzeł, który wznosi się do lotu.
Kamienna Stara. We wsi znajduje się kościół pw. św. Anny z XVI w., który jest najstarszym drewnianym obiektem sakralnym na Podlasiu. Kościół został ufundowany przez Piotra Wiesiołowskiego - dzierżawcę leśnictwa perstuńskiego i nowodworskiego, a później marszałka nadwornego litewskiego. Obok kościoła znajduje się grób generała Nikodema Sulika (1893-1954; ur. w Starej Kamiennej), bohatera bitwy pod Monte Cassino; prochy generała sprowadzono z Londynu w 1993 r. Niedaleko kościoła znajduje się drewniany wiatrak holender z 1902 r. Jest zniszczony, ale widać elementy jego budowy.
Różanystok. Od 1663 r. Różanystok stał się miejscem pielgrzymek do cudownego obrazu, który posiadała rodzina Tyszkiewiczów. Do właścicieli majątku, w celu opieki nad obrazem przybyli dominikanie z Sejn. To oni w latach 1759-85 zbudowali potężny kościół i klasztor. Po utracie przez Polskę niepodległości car sprowadził tutaj mniszki prawosławne. W 1915 r., w związku ze zbliżającym się frontem mniszki zabrały ze sobą w głąb Rosji słynący łaskami obraz. 4 lata później sanktuarium objęli salezjanie i zapoczątkowali działalność oświatowo-wychowawczą, która z przerwami trwa do chwili obecnej. W marcu 1920 r. wybuchła epidemia ospy, a później hiszpanki i tyfusu (zachował się budynek szpitala, w którym przebywali chorzy na tyfus). W 1929 r. do kościoła wprowadzono nowy, czczony do dzisiaj obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem na ręku (uroczyście ukoronowany 28.06.1981 r.).
Sokółka. Imponującym jest kościół św. Antoniego – zabytkowa świątynia rzymskokatolicka w stylu klasycystycznym z dwiema wieżami wybudowana w latach 1840-1848.
„12 października 2008 r. podczas udzielania komunii ksiądz podniósł z posadzki lekko ubrudzoną konsekrowaną hostię, którą wskazała mu kobieta oczekująca na eucharystię. Zgodnie z ustalonymi przepisami liturgicznymi, hostię umieszczono w wypełnionym wodą vasculum, w którym miała się rozpuścić. Naczynie zamknięto w sejfie w zakrystii. Po tygodniu w naczyniu na zanurzonym komunikancie znaleziono plamę sprawiającą wrażenie krwi. 30 października 2008 r. komunikant wyjęto i położono na korporale, na którym pozostał czerwony skrzep. Hostia zamieniła się w ludzkie serce.” Do końca września 2009 r. informację tę utrzymywano w tajemnicy, po czym poinformowano o niej media, nazywając to zdarzenie cudem eucharystycznym. Kościół oficjalnie nie potwierdza tego cudu.
2 października 2011 r. hostię wystawiono w relikwiarzu na widok publiczny do nawy kościoła. Miejsce to odwiedzane jest licznie przez wiernych i pielgrzymów. Dzisiaj przy hostii modliło się niewiele osób.
W kościele pw. św. Antoniego w Sokółce kręcono sceny do filmu Jacka Bromskiego „U Pana Boga za piecem”.
Na uwagę zasługuje także cerkiew św. Aleksandra Newskiego - prawosławna cerkiew parafialna. Parafia prawosławna w Sokółce powstała w 1837 r. Obecna cerkiew została wybudowana w latach 1850-1853. Podczas okupacji niemieckiej rozebrana pod pretekstem, że jest schronieniem partyzantów. We wnętrzu cerkwi znajduje się ikonostas pochodzący z 1905 r. Cerkiew posiada jedną dużą kopułę i cztery boczne.
Bohoniki. Niewielka wieś z 30. domami, meczetem muzułmańskim oraz mizarem - cmentarz muzułmański. Obecnie mieszkają w niej dwie rodziny muzułmanów. Według lokalnej tradycji meczet znajdował się w okolicy starego mizaru we wschodniej części wsi i uległ pożarowi. Nowy cmentarz przy drodze do Malawicz jest jedną z dwóch głównych nekropolii Tatarów polskich po 1945 r. Chowane są na nim ciała przywożone z całej Polski. Nagrobki posiadają napisy w języku polskim, rosyjskim i arabskim. Umieszczony jest na nich półksiężyc – symbol islamu i gwiazda.
Meczet obejrzeć można codziennie dzięki uprzejmości opiekującej się nim Tatarki. Naprzeciwko meczetu, znajduje się dom pielgrzyma, w którym można przenocować i spróbować tatarskich potraw.
Bohoniki to także drewniana zabudowa mieszkalna i gospodarcza z końca XIX i początku XX wieku oraz niezwykła malowniczość i panujący spokój. Do Bohonik przyjeżdżają również pielgrzymi, aby wziąć udział w nabożeństwach związanych z obchodzeniem muzułmańskich świąt. Tatarzy polscy obchodzą cztery święta w roku: Ramadan Bajram, Kurban Bajram, Dzień Aszura i Mewlud. Obchody wszystkich świąt wiążą się zawsze z odwiedzinami cmentarza.
Malawicze Górne. 70 mieszkańców. Kiedyś we wsi był meczet. O tatarskim charakterze wsi przypomina dzisiaj duży głaz ustawiony przez Arsłana Muchę – dowód przywiązania do tradycji i hołd przodkom.
Znajdują się tutaj resztki drewnianego wiatraka. Na pięknych sokólskich wzgórzach jest ich wiele. Wiatraki sokólskie oprócz ciekawej konstrukcji posiadały nowoczesne rozwiązania techniczne, takie jak np. przesiewacze mąki, windy do transportu zboża oraz mechanizmy regulowania położenia górnego kamienia młyńskiego w zależności od prędkości obrotu skrzydeł. Większość mechanicznych elementów wyposażenia została wykonana z drewna. Palestyna. Przed I wojną światową między wsiami Bilminy, Zaśpicze Nowinki i Klimówka Żydzi z Sokółki założyli osadę, którą nazwali Palestyna. Zajmowali się uprawą ziemi i ogrodnictwem. Do dziś zachowały się dwa sady z tamtych czasów. W latach 30. XX wieku osadnicy wyznania mojżeszowego zaczęli wyjeżdżać do Ameryki i Palestyny. Jeden z mieszkańców osady nauczył się jidysz od kolonistów.
Odcinek drogi Szymaki-Kowale. Przejazd tą drogą należy do ciekawych ze względu na bliskość granicy z Białorusią. W miejscowości Tołcze widać słupy graniczne i pas zaoranej ziemi. W Kowalach droga prowadzi kilkadziesiąt metrów od granicy. Zabudowania gospodarcze jednego z rolników prawie dotykają zasieków przy pasie granicznym. Saczkowce. Każdy wielbiciel Podlasia zna książkę Józefa Rybińskiego „Słońce na miedzy”, który w swoich wspomnieniach barwnie opisał czar tej krainy. „Nie otwierając oczu widzę dwa rzędy małych, jakby przykucniętych chałupek z kwadracikami okien. Były sczerniałe od starości, pokryte pozieleniałą mchami strzechą. W jednym rzędzie tych chat zawsze odbijało się wschodzące słońca, w drugim zachodzące. Nasza chata miała również szczyt słomiany, a w nim malutkie okienko wycięte w kształcie krzyżyka. Na tle świecących bielą ścian wyraźnie odbijały się pełnokwiatowe różowe malwy, płomienne georginie i ciemna zieleń bożego drzewka.” Józef Rybiński (1912-1986) urodzony w Saczkowcach odmalowuje stare, przedwojenne Podlasie z bogactwem jego tradycji i obyczajów. „Przywitały mnie dwa rzędy drewnianych domków, przycupnięte po obu stronach ulicy. Nie są to te same domki, ponieważ "stare" Saczkowce zostały całkowicie zniszczone przez Niemców w 1941 roku, jednak po wojnie wioska została odbudowana według starych wzorów i zasad - domki ustawione są w szeregu szczytem do drogi, za nimi znajdują się zabudowania gospodarcze, a na końcu stodoła. Pomimo że w większości domki są drewniane, nie widziałam żadnej słomianej strzechy. I tu pojawiły sie anteny satelitarne. Doprowadzono kanalizację, wylano asfalt. A jednak tak jak dawniej wschodzące słońce odbija sie w jednym rzędzie okien, a zachodzące w drugim...”
Jaczno. We wsi znajdują się dwie cerkwie prawosławne: parafialna pw. Zmartwychwstania Pańskiego i cmentarna pw. Świętych Niewiast Niosących Wonności.
Dawniej w Jacznie była piękna tradycja. Przez całą niedzielę wielkanocną, co godzinę, przez kilka minut biły dzwony. Niestety, pożar przerwał tę tradycję. Dzwony, najcięższy ważył około trzystu kilogramów, uległy zniszczeniu.
Historia Jaczna sięga X w., kiedy to na tutejsze ziemie wprowadzili się Jadźwingowie. Do XII w. skutecznie bronili się przeciw Rusinom, aż do najazdów książąt polskich i ruskich w następnym stuleciu. Tereny te zarosła później puszcza i zostały podzielone pomiędzy Królestwo Polskie a Wielkie Księstwo Litewskie aż do czasów najazdu Krzyżaków pod pretekstem chrystianizacji. Przebiegał tu m.in. szlak handlowy pomiędzy Europą Zachodnią a Rusią. Prężnie rozwijające się Jaczno zostało zrabowane przez Tatarów i doszczętnie spalone. W wyniku Unii Lubelskiej ponownie dostało się pod panowanie Królestwa Polskiego.
Ulokowana tutaj wieś folwarczna uczyniła z drobnej osady, jedyny w okolicy ośrodek przemysłowy. Kres świetności wsi minął wraz z wojnami z sąsiadami i potopem szwedzkim.

W chłodną sobotę, 7 stycznia 2012 r. w Krasnymborze, Starej Kamiennej, Różanymstoku, Sokółce, Bohonikach, Palestynie, Malewiczach Górnych, Saczkowcach byli; cerkwie, meczet, kościoły, cmentarze, wiatraki, Białoruś po drugiej stronie drogi widzieli; jedzenia tatarskiego próbowali Cezary Lasota, Konrad Radzewicz i Andrzej Malinowski.

Andrzej Malinowski

Czekaj... program LightBox poprawnie działa po wczytaniu się wszystkich miniaturek. Do nawigacji służą przyciski rozmieszczone u góry po obu stronach fotografii oraz na dole.