Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemi Oleckiej LOT Olecko Mazury

Dojazd: Olecko-Lenarty-Filipów-Malesowizna-Szurpiły.
Samochód zostawiliśmy na parkingu przy Rezerwacie Rutka – Ścieżka poznawcza „Porosty” i stamtąd udaliśmy się w kierunku Góry Zamkowej. Najpierw szliśmy ścieżką poznawczą, później szlakiem żółtym. Niestety w związku z brakiem oznakowania (zniszczone) na rozstaju polnych dróg poszliśmy w inną stronę, ale i tak doszliśmy do góry. Jej otoczenie jest wprost bajeczne – cztery jeziora leżące obok siebie: Szurpiły, Kluczysko, Jeglóweczek i Jeglówek; zalesiona Góra Kościelna i Góra Cmentarna. To jedno z najpiękniejszych zakątków Suwalszczyzny. Wierzchołek Góry Zamkowej wznosi się ponad 45 m nad powierzchnię otaczających ją jezior i 228,1m n.p.m.
Przyglądając się zboczom góry można dostrzec trzy pierścienie ziemnych wałów obronnych, umocnionych głazami. To pozostałość z bogatej przeszłości historycznej tego miejsca - obok Osinek, Szwajcarii i Żywej Wody największy obiekt archeologiczny Suwalszczyzny.
Za czasów jaćwieskich Góra Zamkowa wraz z całym jeziornym otoczeniem oraz
wzniesieniami pełniła bardzo ważną funkcję osadniczą, obronną i kultową. Z tego też powodu była odpowiednio zabezpieczona wałami obronnymi, a w jej otoczeniu systemem fortyfikacji - podwójnym rzędem palisadowego muru umocnionego kamieniami. Aby zabezpieczyć się od południa, wykopano szeroki kanał, który wypełniły wody Kluczyska. Od strony Góry Kościelnej warowni bronił wysoki mur kamienny, z czasem rozebrany na budowę traktu z Suwałk do Jeleniewa. System obronny uzupełniały strażnicze wieże na wyspach jezior Szurpiły i Jeglówek. Taki wygląd grodu jest datowany na X-XIII wiek. Osadnictwo Góry Zamkowej sięga jednak znacznie wcześniejszych czasów. Między III a II wiekiem p.n.e. stały tutaj drewniane domostwa otoczone palisadą. Budynki posiadały konstrukcję słupową ze ścianami bocznymi z plecionki oklejonej gliną. W osiedlu mieszkało około 30-50 osób. Był też warsztat odlewniczy.
W początkach okresu rzymskiego ta osada obronna została rozbudowana. Stworzono wówczas cały majdan grodziska z domami o konstrukcji zrębowej 5x5 m z jednoizbową sienią przy wejściu. Prawdopodobnie tam też chowano spalone szczątki zmarłych.
Mieszkańcy znali uprawę roślin i hodowlę zwierząt. Znaleziono także formy do odlewów brązu, ceramikę i ozdoby.
W końcu I lub początku II wieku, domy na Górze Zamkowej strawił pożar. Przez blisko 300 lat - do V wieku nikt tutaj nie mieszkał. Od VIII lub IX wieku góra staje się ośrodkiem kultu, gdzie palono ofiarne ognie i czczono święte drzewa. Ginęli tu także ludzie, składani w ofierze. Miejsce to ponownie zasiedlono i w XI wieku poważnie wzmocniono (wał obronny wynosił ponad 800 m długości). W tym okresie góra wraz ze swym otoczeniem stanowiła centrum osadnicze jednego z dużych plemion jaćwieskich.
W okolicach Szurpił występują duże anomalie magnetyczne, spowodowane głębokimi pokładami rud żelaza.

W ciepły piątek Trzech Króli, 6 stycznia 2012 r. na szczycie Góry Zamkowej stanęli; Jezioro Jeglówek obeszli; przez lasy, wzgórza, łąki, dzikie ostępy wędrowali Konrad Radzewicz, Cezary Lasota i Andrzej Malinowski.

Grodzisko – pozostałość po grodzie albo osadzie obronnej w postaci kolistego (w podstawie) lub wielobocznego wzniesienia, zazwyczaj z zachowanymi śladami wałów drewniano-ziemnych.
Majdan – nazwa pochodzenia tureckiego używana dla określenia placu we wsi, w obozie wojskowym, w warowni, na podgrodziu; plac taki miał znaczenie gospodarcze – jako miejsce handlu lub składowania różnych towarów, pakunków.
Palisada – element dawnego budownictwa obronnego w postaci ogrodzenia składającego się z drewnianych, zazwyczaj ostro zakończonych pali, wbitych jeden przy drugim, prosto lub ukośnie w ziemię spełniający rolę struktury zaporowej, defensywnej; palisada to prymitywna konstrukcja obronna, wykorzystywana nieprzerwanie do XIX w.; w średniowieczu stosowana była w obronie grodów.
Anomalia magnetyczna – lokalne różnice między ziemskim polem magnetycznym w danym miejscu a jego wartością teoretyczną, wyliczonymi na podstawie położenia biegunów magnetycznych na Ziemi; anomalie te wiążą się z występowaniem dużych pokładów minerałów magnetycznych na znacznych (ponad 1km) głębokościach.

Andrzej Malinowski

Czekaj... program LightBox poprawnie działa po wczytaniu się wszystkich miniaturek. Do nawigacji służą przyciski rozmieszczone u góry po obu stronach fotografii oraz na dole.