Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemi Oleckiej LOT Olecko Mazury

Trasa: Olecko-Augustów-Cisów-Podcisówek-Huta-Sztabin-Krasnybór.

Z historią Ziemi Sztabińskiej jest nierozerwalnie związana postać hrabiego Karola Brzostowskiego (1796-1854) – reformatora społecznego, właściciela ziemskiego, twórcy Rzeczypospolitej Sztabińskiej – dzieło życia hrabiego, pionierskie przedsiębiorstwo rolno-przemysłowe. „Rzeczpospolita Sztabińska” powstała w 1820 r. i istniała przez 35 lat. W spadku po matce hrabia otrzymał dobra sztabińskie i zapoczątkował rozwój tych ziem. Osiadł tutaj w 1919 r. Zamieszkał w dworku w Cisowie.
Hrabia Karol Brzostowski był bardzo zasłużony dla swojego regionu. Pracował nie tylko dla siebie, widział potrzebę niesienia pomocy innym. Inwestował, reformował, rozbudowywał przemysł i rolnictwo, upowszechnił gospodarstwo wiejskie. Zniósł pańszczyznę i wprowadził dzierżawę, zapoczątkował płodozmian i uprawę roślin okopowych. Uruchomił cegielnie, hutę produkującą żeliwo z rudy darniowej (występującej na łąkach nadbiebrzańskich) oraz wytapiającą szkło, fabrykę maszyn i urządzeń rolniczych, browar oraz gorzelnię. Wypłacał zasiłki tym, którzy nie mogli zarobić na utrzymanie siebie i swojej rodziny. Wprowadził bezpłatną opiekę lekarską i przyczynił się do likwidacji analfabetyzmu. Nakazał obowiązkowe kształcenie dzieci chłopskich oraz przyuczenie do zawodu. Jako pierwszy w Królestwie Polskim założył telegraf. W 1851 r. linia telegraficzna połączyła zakłady w Hucie z dworem w Cisowie. Był jednym z pierwszych w kraju założycieli kasy pożyczkowej. Kasa mieściła się w Cisowie – oprocentowanie wynosiło 5%. Upowszechnił ubezpieczenie od ognia.
Hrabia nie miał rodziny. Majątek po jego śmierci przekształcono w tzw. Fundację Sztabińską. Chłopi przejęli na własność dzierżawione gospodarstwa.
Dziś niewiele pozostało z dawnego majątku niezwykłego hrabiego. Dwór w Cisowie stanowi własność prywatną. W okolicy można spotkać żeliwne krzyże pochodzące z huty hrabiego i nagrobki cmentarne w okolicy - jednym z najlepiej zachowanych jest nagrobek Wiktorii Rymaszewskiej, głównej księgowej całego majątku i jego ukochanej kobiety (nagrobek zaprojektował sam hrabia; znajduje się on na przykościelnym cmentarzu w Krasnymborze). Z huty sztabińskiej pochodzą także metalowe elementy urządzeń śluz Kanału Augustowskiego.

Cisów. W czasach Karola Brzostowskiego był główną siedzibą i centrum administracyjnym dóbr.

Podcisówek. Folwark z hutą szkła.

Huta. Na terenie wsi Brzostowski wybudował duże zakłady przemysłu metalowego.

Janówek. W XVIII w. powstała tutaj huta żelaza i był browar.

Krasnybór. Założono folwark dworski. Niezwykle cennym zabytkiem Krasnegoboru jest kościół pozakonny – najstarszy zachowany na Suwalszczyźnie obiekt sakralny. Na cmentarzu zachowały się żeliwne nagrobki.
Sztabin. Funkcjonowała rudnia przerabiająca rudy żelaza. W Izbie Regionalnej Ziemi Sztabińskiej przy placu Karola Brzostowskiego zgromadzono eksponaty, stanowiące dorobek kultury materialnej jej mieszkańców. Są tutaj wyroby z huty sztabińskiej, narzędzia i przedmioty użyteczne w pracy rolnika i kobiet wiejskich. Szczególnie cennym eksponatem jest koperta adresowana osobiście przez hrabiego i odcisk jego pieczęci z herbem rodowym. W niewielkim parku przy placu nieopodal neogotyckiego kościoła św. Jakuba Apostoła z 1910 r. znajduje się popiersie Karola Brzostowskiego i zegar słoneczny z XIX w.

W ciepłą i słoneczną sobotę, 29 marca 2014 r. Ścieżkami Brzostowskiego wędrowali i jeździli: Marta Kiejdo i Andrzej Malinowski.

Wyświetl większą mapę

Czekaj... program LightBox poprawnie działa po wczytaniu się wszystkich miniaturek. Do nawigacji służą przyciski rozmieszczone u góry po obu stronach fotografii oraz na dole. Jeżeli witryna, nie wygląda tak, jak oczekujesz, obrazy lub przyciski nawigacyjne nie są wyświetlane. Może to być spowodowane problemem ze zgodnością z programem Internet Explorer. Przeczytaj więcej aby to zmienić.