Straszny dwór z tytułowej opery Stanisława Moniuszki istnieje naprawdę. Został
wybudowany przez Łubieńskich w 1630 r. /obecnie przebudowany/ w formie
późnorenesansowego dworu obronnego ulokowanego na wyspie otoczonej fosą. Budowla
o grubych murach, piętrowa, z niskim parterem, szkarpami w narożach, ryzalitem i
arkadowym podcieniem od frontu w XIX wieku wydawała się być ponura, tajemnicza i
straszna. Jan Chęciński, autor libretta do słynnej opery, pochodził z tych stron
i znał ten dwór. Znał też … pewną historię. Otóż dwór ten słynął z ładnych
dziewcząt, które łatwo znajdowały sobie mężów, co dla zazdrosnych kobiet z
sąsiedztwa było „straszne”, nie do przyjęcia, bo zostawały starymi pannami.
Rzecz dzieje się w pierwszej połowie XVIII wieku. Zbigniew i Stefan wracają do
domu po skończonej służbie wojskowej. Poprzysięgają się nie żenić. Ale inne są
zamiary ich stryjenki – Cześnikowej. Bracia jednak, wbrew jej woli, odwiedzają
starego przyjaciela ich ojca – Miecznika z Kalinowa i poznają tam jego piękne
córki. Zaczynają się wahać. Tymczasem Cześnikowa, która chce ich wydać za inne
panny, wyrabia im złą markę u Miecznika, twierdząc, że to tchórze. Damazy, panny
i Skołuba postanawiają przekonać się, czy panicze są faktycznie podszyci
strachem. Skołuba opowiada Maciejowi wojennemu druhowi braci w służbie u nich
„straszną” historię Strasznego Dworu. Panicze nic sobie z tego nie robią, ale
chcąc dotrzymać postanowienia, decydują się wyjechać. Mało tego – wrażenie na
nich robi inna historia, nie ta o praprababkach czy duchach w zegarze. Damazy
mówi im bowiem, że gmach ten przed laty powstał z hańbiących usług zapłaty, że
na tych murach przekleństwa i łzy i stąd nad nimi gniew Boski grzmi!. Miecznik
wyjaśnia jednak sytuację – podstęp Damazego wychodzi na jaw, podobnie jak
wzajemne zauroczenie młodych, ku ogólnej radości i wstydowi Damazego właśnie.
Tak... tak... to straszny, bardzo straszny dwór! – jak powiedział Stefan w Arii
z kurantem, a sam Miecznik, gospodarz dworu też dopowie i tak strasznym będzie
wciąż, Boska wola!... dlaczego? Grozę sąsiadów wywołuje uroda mieszkających „od
zawsze” w Kalinowie panien. W trudnych wojennych czasach to tam w konkury
uderzają młodzi przystojni szlachcice. Córkom sąsiadów zagraża staropanieństwo.
Obecnie dwór jest siedzibą Stacji Hodowli Roślin „Kalinowa”, wcześniej w latach
1949-1960 mieściła się w nim szkoła.
W pochmurną i chłodną sobotę, 5 kwietnia 2014 r. „Straszny dwór” w Kalinowej
widzieli: Konrad Radzewicz, Cezary Lasota i Andrzej Malinowski.
___________________________
Stanisław Moniuszko (1819-1872) – polski kompozytor, dyrygent, pedagog,
organista; autor około 268 pieśni, operetek, baletów i oper. Do jego
najsłynniejszych dzieł należą opery: Halka, Straszny dwór i Paria.
Opera – sceniczne dzieło muzyczne wokalno-instrumentalne, w którym muzyka
współdziała z akcją dramatyczną (libretto).
Straszny dwór – polska opera w czterech aktach skomponowana przez Stanisława
Moniuszkę w latach 1861–1864. Posiadając cechy romantyczne i komediowe zarazem,
dzieło cechuje silne zabarwienie patriotyczne. Z powyższych powodów było
jednocześnie popularne wśród polskiej publiczności i zakazane przez władze
rosyjskie (opera powstała w okresie zaborów). Premiera polska przerodziła się w
wielką manifestację patriotyczną. Opera napisana po upadku powstania
styczniowego jest wielkim manifestem patriotycznym. Prapremiera miała miejsce w
Warszawie 28 września 1865 r. Dzieło jest uważane za najlepszą operę Moniuszki i
zarazem najlepszy tego typu utwór polski XIX wieku.
Czekaj... program LightBox poprawnie działa po wczytaniu się wszystkich miniaturek. Do nawigacji służą przyciski rozmieszczone u góry po obu stronach fotografii oraz na dole. Jeżeli witryna, nie wygląda tak, jak oczekujesz, obrazy lub przyciski nawigacyjne nie są wyświetlane. Może to być spowodowane problemem ze zgodnością z programem Internet Explorer. Przeczytaj więcej aby to zmienić.